RUTİNLER
Bebeklik dönemini kapsayan yani 0-3 yaş arası bebeklerin beyni hızlı bir büyüme gösterir. Bebeklerin yaşadığı her yeni deneyim, beyin hücreleri yani sinapslar arasında bağlantı kurulmasını sağlar. Beyindeki bu bağlantıların oluşması ise tekrara bağlıdır, yani rutin olarak yapılan günlük olaylarla yakından ilişkilidir. Bu nedenle oluşturacağımız rutinler onun gelişimi açısından oldukça önemlidir.
Peki Rutinleri Oluşturmak Neden Önemlidir;
-
Zaman kavramı olmayan bebeklerimizin kendilerini güvende hissetmeleri için,
-
Bebeklerimizin olumlu davranışlarını geliştirmek için,
-
Bebeklerimizin öz kontrol gelişimini sağlamak, fiziksel büyüme ve gelişmeyi sürdürmek için,
-
Bebeklerimizin bilişsel ve sosyal gelişimini desteklemek için,
-
Bakım veren kişi ile bebeklerimizin arasındaki bağlanmayı desteklemek için,
-
Aile içi güven ve huzurun sağlanması ve bebeklerimizi yetişkinliğe hazırlamak için.
Bebeğimize Uygun Bir Düzen Oluşturmak İstiyorsak;
Bebeğin ihtiyaçları belirlenmeli: Öncelikle çocuğun günlük yaşamında hangi alanlarda desteklenmeye ihtiyacı olduğu belirlenebilir. Bu alanlar, iletişim becerileri, sosyal etkileşim, günlük yaşam becerileri, oyun ve öğrenme gibi farklı konular olabilir.
Rutinleri gözlemlenmeli: Çocukların günlük rutinlerini gözlemleyerek neler yapıldığı ve nasıl davranıldığı analiz edilebilir. Hangi aktivitelerde zorlandığını veya hangi durumlarda sakinleştirildiği not edilebilir.
Hedefler belirlenmeli: Belirlenen ihtiyaçlara dayanarak erken müdahale hedefleri belirlenebilir. Bu hedefler çocuğun mevcut durumu dikkate alınarak gerçekçi ve ölçülebilir olmalıdır.
Rutine uygun etkinlikler planlanmalı: Rutine uygun olarak çocuğun yapabileceği etkinlikler planlanabilir. Örneğin, yemek zamanında tabak koymak veya yıkamak gibi günlük yaşam becerilerini destekleyen etkinlikler eklenebilir.
Görsel destekler kullanılmalı: Çocukların rutinlere uyum sağlamasına yardımcı olacak görsel destekler kullanılabilir. Bunlar, zaman çizelgeleri, semboller veya resim kartları gibi araçlar olabilir.
Yavaş yavaş uygulanmalı: Yeni rutin aşama aşama uygulanmalı, çocuğa zaman tanınmalı ve alışma sürecine adaptasyon sağlaması için yardım edilmeli.
Tutarlılık sağlanmalı: Rutinin devamlılığı için tutarlılık önemlidir. Mümkünse aynı saat veya sırada rutini uygulayarak çocuğunuzda öngörülebilirlik artırılabilir.
İlerlemeyi takip etmek unutulmamalı: İlk hedefe ulaşıldığında yeni hedefler planlamak ilerlemeyi takip edebilmeye yardım edecektir.
UYKU RUTİNİ
-
Bebek 3-4 aylık olduğunda uyku rutini oluşturmaya başlanabilir.
-
Uykuya geçişten önceki yaklaşık 40-45 dakikalık bir süreci kapsar.
-
Uykuya geçiş aşamalı ve belli bir düzen içerisinde olmalıdır.
-
Bebeği sallamak, besleyerek uykuya geçişi sağlamak, elektronik aletleri kullanmaktan daha çok sürece yayılmış ve davranışsal önerileri içinde barındıran bir süreçtir.
-
Mümkün olduğu sürece her gece aynı adımları takip etmek önemlidir.
-
Uykuya geçişte aşamalı olarak, hazırlık evreleri tamamlanmalıdır.
-
Ortamı loş hale getirme, pijama giyme, banyo yapma- diş fırçalama, yatağa geçiş,
-
Etkileşimli kitap okuma ya da uyku öncesi sohbetler gibi aşamalar seyredilebilir.
-
Uyku öncesinde çok hareketli oyunlar, elektronik eşya kullanımı gibi hayat akışında olumsuzluğa sebep olabilecek aktivitelerden kaçınılmalıdır.
Uykuya Geçişte Kullanılabilecek Yöntemler
-
Banyo- diş fırçalama gibi hijyen aktivitelerini gerçekleştirmek,
-
Hafif masaj yapmak,
-
Etkileşimli kitap okumak,
-
Yumuşak müzik, ninni dinletmek,
-
Sessiz bir oyun oynamak,
-
Uyku öncesi sohbetleri yapmak,
-
Tüm bunları sağlarken fiziksel temas kurmak.
BESLENME RUTİNİ
|
· Rutin oluştururken öğün saatlerini olabildiğince aynı saatlerde ve aynı yerde planlamak önemlidir.
|
|
· Öğün saati geldiğinde evde bulunan herkesin hep birlikte masaya oturması etkili olacaktır. |
|
· Yemeğe geçiş süreci çocuğun yaş dönemi ve gelişimine uygun minik etkinliklerle sağlanabilir. |
|
· Beslenme süresince çocuğun yeme farkındalığını kısıtlayacak tablet, TV kullanımı kesinlikle olmamalıdır. |
|
· Atıştırmalıklar esas öğün yerine veya öğün öncesinde verilmemelidir. Sağlıklı atıştırmalıklar öğün sonrasında pekiştireç olarak vermek çocuğunuzun sürece keyifle katılmasına yardımcı olacaktır. |
|
· Öğünler hazırlanırken çocuğun yaşına, gelişim dönemine uygun porsiyonlar seçmeye özen gösterilmeli çocuğun ihtiyacı olandan fazlası ya da eksiği verilmemelidir. |
|
· Çocuğun sürece daha keyifli katılması için keyifli, eğlenceli görseli olan tabaklar hazırlamak önemlidir. |
|
· Tabaktaki besinlerin bulamaç gibi ya da tepeleme dolu görünmemesine özen gösterilmelidir. |
|
· Çocuğunuza menü seçenekleri sunarak hem onun tercihinin önemini vurgulayıp hem de kontrollü bir beslenme sağlanabilmektedir. |
|
· Çocuğunuzun hassasiyetlerini, alerji durumlarını göz önünde bulundurarak beslenme düzeni oluşturulmalı, eksik besinlerin yerine geçebilecek besin grupları değerlendirilmelidir. |
|
· Her çocuğun biricik olduğu, yaş ve gelişim dönemlerine, bireysel hassasiyetlerine göre farklı ihtiyaçlarının olabileceği unutulmamalı, kendi özelinde ona en uygun rutin programı oluşturulmalıdır. |
|
· Küçük yaşlardan itibaren su içme alışkanlığı kazandırmak önemlidir. Her öğünde su içmeyi teşvik etmek ve yanında her zaman bir su şişesi bulundurmak iyi bir fikir olabilir. |
TUVALET EĞİTİMİ
Çocuğun Tuvalet Eğitimine Hazır Olduğunu Gösteren İpuçları
Tuvalet eğitimine ne zaman başlanacağı hakkında kesin bir yaş sınırı olmamakla birlikte 2 yaş civarında spinal kordun mesane ve anüsü içeren miyelinizasyonu tamamlanmış olur ve böylece çocuk kendi başına tuvalete gidebilir duruma gelir. Ancak çocukların tuvalet eğitimine başlanabilmesi için bazı ipuçlarının oluşması gerekmektedir. Bunlar; – Fizyolojik, – Bilişsel ve – Psikolojik ipuçlarıdır.
Fizyolojik İpuçları:
-
Çocuğun anal ve üretral sfinkterini istemli olarak kontrol edebilmesi,
-
Yürüme, oturma ve çömelme gibi kaba motor becerilerini yapabilmesi,
-
Giysilerini aşağıya indirebilecek ve kaldırabilecek ince motor becerilerinin gelişmesi,
-
Gün içerisinde 2 saat boyunca altının kuru kalması,
-
Gündüz uykusundan kuru kalkması,
-
Her gün aynı saatlerde dışkılaması, idrar çıkışı veya bağırsak hareketlerinin düzenli olması,
-
Tuvaleti geldiğinde beklemeyi öğrenmesi, uygun yer ve zaman bulduğunda sfinkterleri gevşetebilmesidir.
Bilişsel İpuçları:
-
Bağırsak hareketine ve idrar hissine karşı ilgisinin artması ve tanıyabilmesi,
-
İdrar ve dışkısını tutmanın ne olduğunu bilip ve anlayacak bilişsel yeteneğe sahip olması,
-
İdrarını ve dışkısını istediği zaman ya da her yerde olan yapma isteğini kontrol edebilmesi,
-
Söylenenleri anlayabilecek düzeyde bilişsel gelişiminin olması, basit talimatlara uyması ve herhangi bir konuda uzlaşmayı öğrenmesi,
-
Tuvalet ile kuru kalmak arasında ilişki oluğunu anlaması ve öğrenmesi,
-
Sorulduğunda ya da tuvaleti geldiğinde organlarını eliyle gösterebilmesi,
-
Basit işlerde büyüklerini rol-model alıp onları taklit becerisinin gelişmesi,
-
Yetişkin yardımı almadan evin içinde gezebilmesi,
-
Oyuncaklarını lazımlığa oturtarak gibi sembolik oyunlar oynaması,
-
Sözel ya da sözel olmayan iletişim yöntemleri ile tuvalet ihtiyacını anlatması,
-
Banyo ile ilgili kelimeleri (tuvalet, lavabo, sabun, tuvalet kâğıdı vb.) söyleyebilmesidir.
Psikolojik İpuçları:
-
Çocuğun tuvalet eğitimine hazır olduğunu gösteren psikolojik ipuçları:
-
Çocuğun bezi kirlendiğinde kendisinin çıkarmaya çalışması rahatsız olması, değiştirilmesini istemesi,
-
İdrar ve dışkısını her yerde yapmak istememesi boşaltım aktivitesini erteleme isteğine sahip olması,
-
Tuvalette oturup bekleyebilmesi,
-
Tuvaleti geldiğinde tuvalete veya banyoya yönelmesi,
-
Ebeveynlerin tuvaleti nasıl kullandıklarını merak etmesi ve beraber tuvalete gitmesi,
-
Ödül veya övgü almak için çabalaması ve anne babanın hoşuna gitmeyi istemesi.
Tuvalet Eğitimi Örnek Program Nasıl Olmalı?
18-24 ay grubu için:
-
Daha kısa aralıklarla (2-3 saatte bir) tuvalete götürme,
-
Gözlem ve işaret verme üzerine odaklanma fayda sağlamaktadır.
2-3 yaş grubu için:
-
-
Daha düzenli aralıklarla (3-4 saatte bir) tuvalete götürme
-
Başarılarda pekiştirme ve cesaret verme fayda sağlamaktadır.
-
Sena BAHŞİ
Berna ARI
